De geschiedenis van de elektrische auto

Elektrische auto’s bestaan langer dan we denken

Elektrische voertuigen (EV’s) en elektrisch rijden worden doorgaans gezien als iets zeer moderns. Maar vergis u niet: elektrische auto’s bestaan al meer dan 125 jaar! De eerste EV, een elektrische automobiel met drie wielen, werd al in de tweede helft van de 19^e eeuw uitgevonden door de Fransman Gustave Pierre Trouvé. Uiteraard is de elektrische auto sindsdien enorm veranderd, net zoals conventioneel aangedreven voertuigen dat zijn. In dit artikel nemen we u mee langs de opvallend rijke historie van de elektrische auto.

Wanneer heet het een elektrische auto?

Een elektrische auto is een elektrische auto, toch? Helaas is het niet zo simpel, helemaal als we kijken naar de geschiedenis. Daarom is het van belang om op te helderen wat een elektrische auto – in de context van deze blog – is. Wanneer we spreken over een elektrische voertuig of EV hebben we het over een voertuig met een accupakket dat opgeladen kan worden door het elektriciteitsnet en waarbij de elektriciteit uit de accu de enige energiebron is voor de elektrische aandrijving van het voertuig. Anders gezegd: volgens deze definitie zijn een plug-in hybride (PHEV) of ‘gewone’ hybride (HEV) geen elektrische auto. Plug-in hybrides en normale hybrides vallen overigens, net zoals EV’s, wél onder de noemer “geëlektrificeerde voertuigen”.  Leest u voor meer informatie daarover ook onze blog met een volledig overzicht van alle afkortingen van elektrische auto’s.

Geschiedenis van de elektrische auto in het kort

De eerste elektrische auto: van modelauto tot driewielige automobiel

Aan de introductie van de eerste ‘echte’ elektrische auto in 1891 gingen verschillende uitvinden vooraf. In de 19^e eeuw – midden in de Industriële Revolutie – waren er immers tal van uitvinders en professoren die zich hier mee bezig hielden. Zo ontwierp in 1828 de Hongaarse priester Anyos Jedlik een kleine, elektrisch aangedreven modelauto. Enkele jaren later bedacht de Engelse uitvinder Robert Anderson ook een elektrisch aangedreven miniatuurauto. En in dezelfde periode was ook de Nederlandse Professor Sybrandus Stratingh bezig met het ontwikkelen van een kleine elektrische automobiel.

De uitvinding van de eerste EV liet echter nog meerdere decennia op zich wachten. Dit had vooral te maken met het feit dat er in die tijd nog niet zoiets als een oplaadbare accu bestond. Deze werd pas in 1859 uitgevonden door Gaston Planté. Pas nadat zijn uitvinding, de loodaccu, was geperfectioneerd kon deze gebruikt worden voor de ontwikkeling van een ‘echte’ elektrisch aangedreven automobiel.

Dit gebeurde uiteindelijk rond 1880. De Franse uitvinder Gustave Trouvé combineerde een elektromotor van Siemens met de nieuw uitgevonden loodaccu met een driewielige automobiel van de Engelsman James Starley en voilà, daar was ’s werelds eerste EV.

Overigens wordt deze claim door sommigen tegengesproken. Volgens hen is niet de automobiel van Trouvé ’s werelds eerste EV, maar een auto ontworpen door de Amerikanen A.L. Ryker en William Morrison. De automobiel van Ryker Morrison bood namelijk ruimte aan meerdere passagiers – dit in tegenstelling tot het ontwerp van Trouvé.

Elektrische auto’s populairder dan conventioneel aangedreven auto’s

Aan het eind van de 19^e eeuw en het begin van de 20^e eeuw nam de populariteit van de auto spectaculair toe, met name die van de elektrisch aangedreven automobiel. In deze periode waren elektrisch aangedreven auto’s een stuk populairder dan auto’s op benzine. Laatstgenoemden waren namelijk luidruchtig, stonken, waren lastig te besturen en oncomfortabel, terwijl elektrische modellen een stuk praktischer en comfortabeler waren.

Aan het eind van de 19^e eeuw waren er – naar schatting – wereldwijd zo’n 30.000 elektrische auto’s. Het snelheidsrecord op land was ook in handen van een elektrische auto, namelijk de raketvormige La Jamais Contente. Deze elektrische raketauto, bestuurt door Camille Jenatzy, was de eerste auto die sneller ging dan 100 kilometer per uur.

Helaas was het succes en de populariteit van elektrische auto’s van korte duur. De introductie, verfijning en lage productiekosten van de verbrandingsmotor alsmede de relatief lage prijzen van brandstof zorgde ervoor dat de conventioneel aangedreven auto veel populairder werd en dat EV’s van het straatbeeld verdwenen.

Oliecrisis & technologische innovaties

Na de Tweede Wereldoorlog zorgde diverse technologische innovaties voor toegenomen interesse in elektrisch rijden. Denk hierbij aan innovaties op gebied van computertechniek, transistors, halfgeleiders, processoren en accutechnologie. Daarbij kwam nog dat lithium-ion accu’s, ontwikkeld door John Goodenough, Rachid Yazami en Akira Yoshino in de jaren 80, een oplossing leken te zijn voor het beperkte bereik van elektrische auto’s.

Daarnaast ontstond er steeds meer bewustzijn over de nadelen van auto’s die op benzine of diesel rijden. Zo ontdekte men tijdens de oliecrisis van 1973 en 1979 dat het afhankelijk zijn van andere landen voor het eigen vervoer verre van handig was. Bovendien kwam er steeds meer bewustzijn over de uitstoot van verbrandingsmotoren en hoe deze bijdroeg aan luchtvervuiling en global warming.

Californië maakte elektrische auto’s zelfs verplicht

Ook overheden leken steeds meer heil te gaan zien in elektrische voertuigen. Daarom kondigde de overheid van de Amerikaanse staat Californië aan dat men serieus wilde gaan kijken naar zero emission vehicles. De staat ging zelfs zo ver om autofabrikanten bij wet te verplichten om consumenten ook elektrische aandrijvingsopties aan te bieden.

Als directe reactie begonnen diverse grote autofabrikanten, waaronder Chrysler, Ford, General Motors, Honda, Nissan en Toyota, met de ontwikkeling van elektrische auto’s. In totaal werden er zo’n 5000 EV’s geproduceerd, maar vanwege weinig vraag en gelobby door de auto- en olie-industrie liep het uit op een mislukking. De verkochte EV’s werden nagenoeg allemaal teruggevorderd en vernietigd.

2008: Tesla introduceert ’s werelds eerste EV met lithium-ion accu en bereik van meer dan 320 kilometer

Ondanks de mislukking van het Californische “EV-experiment” was het niet gedaan met de elektrische auto. Integendeel, de interesse in de EV nam alleen maar toe. Zo bracht de net opgerichte Californische autofabrikant Tesla Motors in 2008 de Tesla Roadster op de markt. De Tesla Roadster was de eerste massaal geproduceerde EV uitgerust met lithium-ion accu en met een bereik van meer dan 320 kilometer.

Uiteraard was Tesla niet het enige automerk dat het licht had gezien. Ook andere merken, zoals Mitsubishi, Peugeot, Nissan, Chevrolet en Citroën brachten rond dezelfde periode hun eerste EV’s op de markt.

Sindsdien is het snel gegaan. Het huidige aanbod van elektrische auto’s is enorm, elektrisch rijden wordt steeds toegankelijker en ook de benodigde infrastructuur (laadpalen en wandladers) is, tenminste in Nederland en Duitsland, dik in orde.

Toonaangevende EV’s door de eeuwen heen

Opvallend genoeg waren het telkens individuele uitvinders, technologieën of auto’s die het elektrisch rijden verder brachten. Het schoolvoorbeeld hiervan is de Tesla Roadster, die volgens velen zorgde voor een paradigmaverschuiving binnen de automotive industrie. Maar er zijn ook diverse andere elektrische voertuigen die een dergelijke rol hebben gespeeld. We zetten ze op een rijtje.

1881 – Gustave Trouvés driewielige automobiel

Het was niemand minder dan Gustave Trouvé die in 1881 de eerste elektrische auto uitvond. Overigens is dit een claim die ter discussie staat, aangezien er diverse andere uitvinders waren die rond dezelfde periode een elektrisch aangedreven automobiel ontwikkelden. Trouvé maakte voor zijn automobiel gebruik van een door hemzelf verbeterde Siemens elektromotor, een oplaadbare lithium-ion accu en een James Starley automobiel.

1891 – Morrisons elektrische wagen

Na Trouvés elektrisch aangedreven automobiel waren er verschillende andere uitvinders die met hun eigen elektrische automobiel op de proppen kwamen, waaronder Thomas Parker en Andreas Flocken. Het was echter William Morrison die in 1890/91 de eerste elektrische auto in de Verenigde Staten introduceerde. Zijn elektrische wagen was een stuk functioneler dan die van zijn voorgangers. Zo bood Morrisons wagen ruimte aan zes passagiers en had die een topsnelheid van 30 kilometer per uur.

1910 – Baker Electric Coupe

Het Amerikaanse Baker Electric ontwierp en introduceerde verschillende elektrische voertuigen van 1899 tot 1916. Bakers elektrische voertuigen waren voorzien van een nikkel-ijzerbatterijen uitgevonden door Thomas Edison. Het Amerikaanse merk ontwikkelde diverse elektrische automobielen maar werd uiteindelijk weggeconcurreerd door conventioneel aangedreven auto’s.

1971 – De Lunar Rover Vehicle, ofwel de “Moon Buggy”

Geloof het of niet, maar de eerste bemande voertuigen die op de Maan hebben gereden waren elektrische voertuigen! De Lunar Rover Vehicle, ontworpen door Boeing en Delco Electronics, gingen met de Apollo 15-missie naar de Maan. De Moon Buggy had een topsnelheid van 18 kilometer per uur, woog 210 kilogram en bood plaats aan twee astronauten.  De laatste missie met een Moon Buggy vond plaats in 1977. Sindsdien staan de drie Lunar Rover Vehicles ongebruikt op de Maan.

1996: General Motors EV1

De General Motors EV1 werd in de het begin van de jaren 90 ontwikkelt als reactie op het initiatief van de overheid van de staat Californië om autofabrikanten te verplichten voor de zeven grootste automerken in de Verenigde Staten. De EV1 was alleen verkrijgbaar als leaseauto en was uitgerust met een loodaccu met een bereik van circa 90 kilometer. Over het algemeen werd de EV1 positief ontvangen, maar GM trok al snel de letterlijke en figuurlijke stekker uit het project. Nagenoeg alle EV1’s werden, ondanks protest van de eigenaren, ingevorderd en verschroot. De spirituele opvolgers van de GM EV1 zijn de Chevrolet Spark EV (2013) en de Chevrolet Bolt (2016).

2008: Tesla Roadster

Als er één elektrische auto is die de automotive industrie voorgoed heeft veranderd, dan is het de Tesla Roadster wel. Tesla Motors, toentertijd nog een onbekende startup met geen enkele ervaring op gebied van autoproductie, bracht de Roadster in 2008 op de markt. In totaal werden er ‘maar’ 2450 Roadsters verkocht. Dit had vooral te maken met het tekort aan auto’s van het type Lotus Elise, de sportwagen waar de Roadster op gebaseerd was. De Tesla Roadster liet aan de wereld en – belangrijker – aan andere automerken zien dat er wel degelijk vraag is naar efficiënte, zuinige, elektrische voertuigen.

2010: Nissan Leaf

De in 2010 geïntroduceerde Nissan Leaf lijkt op het eerste oog een onopvallende, misschien zelfs saaie auto. Maar schijn bedriegt: de Nissan Leaf was en is een van de meest invloedrijke en toonaangevende elektrische auto’s. Waarom? Al sinds zijn eerste dagen ‘op de markt’ is de Leaf razend populair. Van 2011 tot 2016 was de Leaf ’s werelds meest populaire elektrische auto. In 2019 was de Leaf, ondanks lagere jaarlijkse verkoopcijfers, nog steeds ’s werelds meest verkochte elektrische auto. In totaal rijden er meer dan 500.000 exemplaren van de Nissan Leaf rond.

2012: Tesla Model S

Geen enkel EV-rijtje is compleet zonder de Tesla Model S. De Roadster was de eerste EV van Tesla maar de Model S zette Tesla Motors op de kaart. De Model S kwam in 2012 op de markt en was direct uitverkocht. Qua verkoopaantallen deed de Model S alleen onder voor kleinere en goedkopere EV’s, zoals de Nissan Leaf. Ook in Nederland is de Model S razend populair en misschien wel de bekendste EV, al is de kleinere Model 3 nu ook heel populair geworden.

Foto 2 (Trouvé): Jacques Cattelin – Bibliothèque Nationale de France – CC BY-SA 4.0
Foto 3 (Morrison): Unknown author – Scientific American, January 9, 1892 (page 18) – Public Domain
Foto 4 (Baker): American School (Chicago, Ill.); Diemer, Hugo, 1870-1937 – Automobiles a practical treatise on the construction – Public Domain
Foto 5 (Lunar): NASA – Public domain
Foto 6 (GM EV1): RightBrainPhotography (Rick Rowen) – CC BY-SA 2.0